جواهرات و زیورآلات ترکمن

جواهرات زیبا دخترانه ترکمن

قبیله ترکمن و جواهرات زیبا دخترانه در بسیاری از منابع ذکر شده است که “Ghuzz” یا “اوغوز” ترکمن هستند. ترکان اوغوز یا غاز یک قوم ترک و غربی بودند که به شاخه اوغوز از خانواده ترک زبان صحبت می کردند. اهمیت طلا و جواهر در میان قبایل ترکمن دلایل متفاوتی دارد. برای گله داران عشایر، جواهرات یکی از معدود امکانات برای سرمایه گذاری ایمن بود. ثروت خانواده باید از طریق زنان در خانواده نشان داده می شد. همچنین، هنگامی که خانواده ها از اردوگاهی به اردوگاه دیگر منتقل می شدند، به ثروتی نیاز داشتند که بتوان آن را به راحتی ذخیره و حمل کرد. جدا از این دلایل، جواهرات به منظور محافظت کننده ای بود در برابر بلایا و بیماری ها. در این مقاله تاریخچه ای از جواهرات و زیورآلات ترکمن بیان می شود و شما را با ساختار این جواهرات آشنا می کنیم.

ترکمن ها چه کسانی هستند؟

ترکمن ها با بیش از دوازده گروه قبیله ای و با میراث قومی و زبانی ترکی، شناخته شده اند. ترکمن ها عشایر چوپانی بودند که در قبایل زندگی می کردند، دام پرورش می دادند، اسب پرورش می دادند و گاهاً مناطق مسکونی شهری را برای بدست آوردن غنیمت غارت می کردند. قبایل به منظور اطمینان از در اختیار داشتن مراتع سبز، برای حیوانات خود در طول سال، سالی دو یا سه بار نقل مکان می کردند.

در قرن 8 ، آنها یک کنفدراسیون قبیله ای تشکیل دادند که به طور متعارف به نام ایالت اوغوز یابگو در آسیای میانه نامیده می شد. نام اوغوز یک واژه ترکی معمول برای “قبیله” است. قدمت آن به دوران افسانه ای “اوغوز خان” بر می گردد. ظهور امپراطوری سلجوقی در آسیای صغیر، توسعه و گسترش امپراطوری عثمانی، حکومت سیاسی مغول ها در هند، حکومت قویونلو و قره-قویونلو در قفقاز و شمال غربی ایران، توسط مشارکت فعال قبایل مختلف ترکمن صورت گرفت. ترکمنستان، میهن تاریخی ترکمن بود. ترکمن ها فرهنگ و تمدن کاملاً ایرانی را به ارث برده اند. ایران بیشترین تمرکز جمعیت قبیله ترکمن را دارد و آن قبیله استان گلستان است و استفاده از جواهرات در این قوم بسیار متداول است.

انواع جواهرات ترکمن

قطعات جواهرات ترکمن توسط عشایر ساخته می شود، و برخی از آنها توسط صنعتگران مستقر در شهر ها ساخته شده اند. این جواهرات نشان دهنده سبک های مختلفی است که توسط گروه های قبیله ای خاص استفاده می شود: سطوح جواهرات Yomut پر از طرح های زینتی است، Teke قطعاتی را تولید می کرد که در آنها تزئینات طلا کاری شده با تزئینات نقره ای در تضاد است، و Ersari و Saryk تمایل به هیچ تذهیب و حتی حداقل تزئینی نداشتند. در جواهرات قزاقستان، تزئینات مهر شده شبیه دانه بندی رایج است. در اواخر قرن بیستم، صنعتگران افغانستان و ترکمنستان جواهرات قدیمی تركمن را كپی كردند، اما اغلب از شیشه یا مواد تركیبی به جای سنگ های نیمه قیمتی و مروارید استفاده می كردند.

برخی از انواع جواهرات زنان ترکمن شامل:

• زیور های سر، پیشانی و زیورهای مو
• زیور های سینه ای (بوکائو) و پشتی
• زیور های دارای حرز
• زیور های لباس محلی (آویز های پوشاک)
• زیور های دست (بازو بند و حلقه)
• زیور های کمر (کمربند های سکه دار)

از مهمترین انواع جواهرات ترکمن می توان به زیور آلات سر اشاره کرد که می توانند به 30 تا 40 سانتی متر برسند. یکی از مشهور ترین ها همان ماهی است که فقط چند دهه در آغاز قرن بیستم پوشیده شده بود.گوشواره های سنگین، معمولاً از شقیقه ها آویزان می شوند و به سربند متصل می شوند. دستبند و انگشتر، جواهرات گردن و سینه، که شامل طلسم و صفحات بزرگ سینه ای بودند.

تومر (Tumar): شکل مثلثی که به دوران پیش از اسلام برمی گردد و به استوانه ای متصل و پیوسته است.

زیور سینه “بوکائو”، مربوط به اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20

جواهرات ترکمن به دلیل قدرت محافظتی آن پوشیده می شود و طراحی آن صرفاً بر اساس ترجیحات زیبایی شناسی نیست، بلکه دارای ارجاعات خاصی در مجموعه ای از اعتقادات است که مربوط به قبل از گرویدن قبایل ترکمن به اسلام است. این زیور به ایل تکه منسوب است که زمانی در واحه آچال در جنوب ترکمنستان کنونی نزدیک به مرز شمالی ایران زندگی می کردند. در حالی که بسیاری از جواهرات ساخته شده توسط قبایل ترکمن ترکیبی از نقره، نقره تذهیب شده و عقیق کارنلیان “carnelian” است، قطعات تکه فوراً از روی نقوش طومار طلاکاری شده که بیشتر سطح آنها را پوشانده است و طومارهای روبازی که در بسیاری از قطعات، اما نه همه، استفاده شده است، قابل تشخیص هستند. جفت پرنده روبه‌رو که موتیف اصلی این شیء را تشکیل می‌دهند، غیرعادی هستند. اگر چه پرندگان معمولاً در جواهرات سایر فرهنگ‌ های اسلامی استفاده می‌شوند، یافتن مشابهی برای این قطعه در جواهرات تکیه تقریباً غیر ممکن است. فرم این طراحی نیز غیر معمول است. در حالی که این قطعه شبیه به یک عنصر روسری است، اندازه کلی و نسبت ارتفاع به عرض آن نشان می‌ دهد که این یک زیور سینه‌ ای بوده است که احتمالاً به همراه چندین زیور دیگر که بیشتر قسمت سینه را می‌ پوشاند، پوشیده شده است.

دلایل اهمیت جواهرات ترکمن

در چند دهه گذشته جواهرات ترکمن به طور فزاینده ای مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته اند. هم موزه ها و هم کلکسیونرهای خصوصی در صدد آن هستند که آیتم هایی از این دسته از جواهرات را به مجموعه های خود اضافه کنند، که این امر باعث رونق بازار جاعلان و ناپدید شدن جواهرات اصل ترکمن نیز شده است. در پایان قرن نوزدهم، روس ها مقدار زیادی نقره از ترکمن را به عنوان غرامت جنگی ذوب کردند. در اینجا دو دلیل اصلی اهمیت جواهرات در اقوام ترکمن آورده شده:

1. سرمایه گذاری ایمن

برای گله داران عشایری، جواهرات یکی از معدود امکانات سرمایه گذاری ایمن را نشان می داد. نقره می تواند ذوب شود و در هر زمان فروخته شود. چون ترکمن ها یک جامعه سیاسی و اقتصادی قدرت محور هستند، ثروت خانواده باید از طریق زنان در خانواده نشان داده شود. همچنین، وقتی خانواده ها از اردوگاه به اردوگاه دیگر نقل مکان می کردند، به ثروتی نیاز داشتند که به راحتی ذخیره و حمل و نقل شود.

2. تعویض و محافظت

جدا از این دلایل، جواهرات برای محافظت از صاحب آن بود. ترکمن ها در هر سنی و زن و مرد از تعویض استفاده می کنند. مهمترین قبایل ترکمن از نظر جواهرات، Tekke ، Ersari ، Yomud و Sarik هستند. بسته به این قبایل سبک های مختلفی وجود دارد. قبیله Tekke بیش از اقوام دیگر عاشق سنگ زیبای carnelian بودند. قبیله یومود جواهرات را با گلدان های طلا کاری شده تزئین می کنند.

اندازه، حرکت، صدا و رنگ شامل مهمترین خصوصیات بصری و ظاهری این اکسسوری های زیبا از زیورآلات ترکمن است. اندازه بزرگ و وزن زیاد، حرکت منگوله های زیورآلات هنگام استفاده و همچنین حرکت بصری چشم در حالی که این لوازم جانبی حرکت می کنند، و در نهایت تولید شدن صدا و در کنار اینها رنگ هایی مثل طلایی، نقره ای، قرمز، آبی و … مهمترین عناصر و شاخص های بصری هستند که هنر اصیل ترکمن را در جواهرات زیبا و خاص تشکیل می دهند.