لیست محتوا
همه چیز درباره سنگ دیوپتاز (Dioptase)
دیوپتاز اولین بار توسط رنه جوست هاوی”René Just Haüy” (1743-1822)، کانی شناس فرانسوی و بنیانگذار کریستالوگرافی ثبت و نامگذاری شد. قانون تناسبات منطقی او برای زوایای بلور و طبقه بندی بلورها به شش سیستم در رساله بلورشناسی (1822) ، سکوی پرتاب بسیاری از اکتشافات بیشتر در کریستالوگرافی بود. او همچنین مسئول نام بسیاری از کانی ها از جمله اکتینوت، آمفیبول، اکسینیت، اسفن، دیستن (کیانیت) و بسیاری دیگر است. در سال 1797، او “دیوپتاز” را از کلمات یونانی باستانی، dia (از طریق) و optasia (بینایی) انتخاب کرد تا با اشاره به این واقعیت که می‌توانست جنبه های ثانویه را از طریق کریستال هایی که مطالعه می‌کرد هنگام کج کردن آنها در نور ببیند. در این مقاله همه چیز درباره سنگ دیوپتاز مطرح می شود.
دیوپتاز “Dioptase” چه زمانی کشف شد؟
دیوپتاز که در پایان قرن هجدهم در قزاقستان در استپ های آسیای مرکزی کشف شد، برای اولین بار توسط کانی شناسان در روسیه با زمرد اشتباه گرفته شد. اولین بار توسط J.C. De Lamétherie در سال 1793 به عنوان “نسخه ابتدایی زمرد” طبقه بندی شد. همچنین با نام های آکریت، زمرد، زمرد مس یا کیرگیزیت شناخته می شد. Haüy سختی کمتر دیوپتاز (5 در مقیاس سختی Mohs) را در مقایسه با زمرد، وزن مخصوص بالاتر آن (3.28 تا 3.35) و همچنین این واقعیت را تشخیص داد که رنگ سبز آن به دلیل مس است. در نتیجه، او آن را به عنوان یک ماده معدنی جدید طبقه بندی کرد.
دیوپتاز “Dioptase” چگونه تشکیل می شود؟
دیوپتاز به عنوان یک کانی ثانویه در رسوبات مس تشکیل می شود و در اثر هوازدگی و اکسیداسیون کانی های اولیه در سازندهای سنگ آهکی یا کلسیتی ایجاد می شود. اغلب با سایر کانی های مس ثانویه مانند مالاکیت، کریزوکولا و آزوریت “malachite, chrysocolla and azurite”همراه است. تشکیل دیوپتاز به شرایط گرم و خشک نیاز دارد، از این رو در مناطق خشک استخراج می شود. این سنگ در کریستال های با کیفیت خوب در چند محل یافت می شود، به ویژه قزاقستان (کانسار آلتین تیوب) در استپ های آسیای مرکزی. همچنین در آفریقا (جمهوری کنگو، آفریقای جنوبی و نامیبیا)، در ایالات متحده آمریکا (نوادا، آریزونا، نیومکزیکو)، شیلی و پرو نیز یافت می شود. دیوپتاز یک سیلیکات مس آبدار CuSiO2(OH)2 به رنگ سبز آبی شدید است که نزدیک به رنگ زمرد است. همچنین ممکن است با گارنت uvarovite اشتباه گرفته شود.
خواص سنگ دیوپتاز چیست؟
شفاف تا نیمه شفاف، درخشندگی شیشه ای را نشان می دهد و نور را با شدت بالاتری نسبت به شیشه منعکس می کند. در سیستم تریگونال متبلور می شود. معمولاً در بلورهای لوزی منشوری کوچک (اشکال سه بعدی مانند یک مکعب، به جز وجوه مربعی بلکه لوزی) شکل می گیرد، در مقطع شش ضلعی، با انتهای هرم لوزی شکل. کریستال های بزرگ نادر هستند. خوشه های کریستال های کوچک بیشتر یافت می شوند. دیوپتاز یک سنگ شکننده با شکاف کامل در سه جهت است، به این معنی که می تواند به راحتی در سه جهت خاص که سطوح ضعف در ساختار اتمی آن هستند شکسته شود. شکاف های اولیه، شکستگی های داخلی در این سه جهت خاص، اغلب در کریستال ها و سنگ های وجهی قابل مشاهده است. سطح صاف آنها نور را منعکس می کند و باعث می شود رنگ های تداخلی در داخل جواهر دیده شوند. این طبیعت شکننده و نرم به این معنی است که دیوپتاز به سختی ظاهر می شود و به ندرت در جواهرات قرار می گیرد. با این وجود، این یک سنگ کلکسیونری کمیاب و مورد توجه است.
از سنگ دیوپتاز در چه مکان هایی میتوان استفاده کرد؟
دیوپتاز به دلیل شدت رنگ به عنوان رنگدانه در نقاشی نیز استفاده می شود. استفاده از دیوپتاز به عنوان رنگدانه سبز را می توان در دوران نوسنگی ردیابی کرد، از جمله گروه معروف مجسمه های سرامیکی متعلق به قرن نهم قبل از میلاد در اردن امروزی. سه تن از این سی و دو تندیس آیینی، پیکره های انسانی نیم اندازه ای که با گچ سفید مدل سازی شده اند، چشم هایشان با پوسته کاوری که با رنگدانه دیوپتاز سبز روشن برجسته شده بود، شکل گرفته بود. دیوپتاز همچنین خواص نوری جالبی را نشان می دهد. با ضریب شکست 1.709-1.644 دارای انکسار دوگانه بالایی از 0.051 تا 0.053 است، به این معنی که نور هنگام ورود به گوهر، به دو جزء تقسیم می شود که در دو جهت کمی متفاوت و با سرعت های متفاوت در داخل گوهر شکست می شوند. تفاوت بین این دو پرتو که با کمک رفرکتومتر قابل اندازه گیری است، به عنوان دوشکستگی شناخته می شود. هنگامی که انکسار دوگانه زیاد است، می توان آن را با یک چشم آموزش دیده در هنگام نگاه کردن به صفحه تیبل سنگ و با لوپ تشخیص داد.
هنگام استفاده از طیف سنجی، طیف دیوپتاز جذب قوی نور بنفش و آبی و نوار جذب ضعیف تری را در رنگ نارنجی تا قرمز نشان می دهد. آبی روشن به سبز به طور کامل منتقل می شود، به همین دلیل است که چشمان ما دیوپتاز را به عنوان یک رنگ آبی-سبز شدید درک می کنند. جالب توجه است که دیوپتاز همچنین به عنوان پیزوالکتریک شناخته می شود، یعنی می تواند به صورت الکتریکی قطبی شود و یک ولتاژ موقت ایجاد کند.
