- کانی کوارتز سیترین (Citrine)
عنصر واسطهFe34+
به علت رنگ زرد لیموئی آنرا سیترین (Citrine) یعنی لیموئی رنگ می خوانند. به جای سیترین استفاده میشوند: آمتیست ها یا کوارتزهای دودی که بوسیله حرارت زیاد تغییر یافته اند مثلاً آمتیست برزیلی در حرارت 470 درجه سانتیگراد به زرد پر رنگ و در حرارت 550 الی 560 درجه سانتیگراد به قرمز قهوه ای تبدیل می شود.
بعضی از کوارتزهای دودی نیز در حرارت کمتری حدود 300 الی 400 درجه سانتیگراد به رنگ زرد تبدیل می شوند. تمام رنگ های حاصله بوسیله حرارت زیاد دارای زمینه های قرمز رنگ می باشند.
- بلورهای سیترین که با روش حرارت زیاد خوشرنگ تر شده اند دارای پدیده چند رنگی نیستند و فقط بلورهای طبیعی دارای این پدیده می باشند.
- مشابهات: در تجارت جواهرات، سیترین ها را به اشتباه توپاز می نامند و حتی به آنها توپاز باهیا برزیلی و توپاز طلائی نیز اطلاق می شود. بریل زرد، ارتوکلاز، توپاز زرد و تورمالین زرد شباهت به سیترین دارند.
سنگ کانی کوارتز پرازیولیت
(Prasiolite)
در زبان یونانی به معنای "تره فرنگی" است و این وجه تشابه به دلیل رنگ آن می باشد. این کانی طبیعی نیست و از سال 1950 میلادی بوسیله حرارت دادن آمتیست هائی که از معادن مونتزوما در ایالت Minas Gerais در برزیل استخراج می شود در حرارتی بالغ بر 500 درجه سانتیگراد تولید می گردد.
- مشابهات: بریل، پریدوت و تورمالین می توانند به نظر پرازیولیت بیایند.
کانی کوارتز صورتی
(Rose Quartz )
نامش اشاره به رنگ غالب در آن یعنی صورتی دارد. توده های دارای ترک و ناخالصی و کدر دارد.کریستالش دارای بلورهای روتیل به وفور است که باعث پدیده آستریسم می شود.
- محل های مهم یافت: برزیل مهمترین صادرکننده است ولی کیفیت کوارتز صورتی استخراج شده در جمهوری مالاگاسی مرغوب تر می باشد.
آونتورین(Aventurine)
این واژه اشاره ایست به نوعی عتیقه که بطور تصادفی حدود قرن هفدهم میلادی در ایتالیا یافت شد که بعدها بعلت تشابه رنگ آن با شیشه یافت شده به آن اونتورین گفته شد. کانی سبز رنگی است با خاصیت بازی نوری(Iridescence) که رنگ های قوس قزحی ایجاد شده به دلیل محتویات میکای کروم دار سبز رنگی به نام فوکسیت (Fuchsite) می باشد و دلیل رنگهای ایجاد شده قرمز و یا قهوه ای دلیل وجود میکای آهن دار است.
- محل های مهم یافت: هندوستان، برزیل و شوروی.
کانی کوارتز چشم بازی
(Hawk’s eye)
توده رشته مانند با دانه های ریز و کانی میزبان کروسیدولیت که یک نوع هرنبلند است و با رنگ های آبی متمایل به خاکستری یا آبی متمایل به سبز است.
پدیده ایریدسنس در سطح آن بخوبی مشهود است. در مقابل اسیدها حساس بوده. نگین های تراشیده شده به فرم کابوشن پدیده شاتویانسی نشان می دهند.
- محل های مهم یافت این کانی کوارتز: در آفریقای جنوبی همراه با کوارتز چشم ببری یافت میشود.
کانی کوارتز چشم گربه ای
(Quartz cat’s eye)
توده هایی از کانی کوارتز با کریستال های بهم فشرده و ریز که با محتویاتی از کریستال های درشت موازی و رشته مانند هورنبلند مزین شده اند. کاربرد صفت"چشم گربه ای" فقط همراه با واژه کوارتز صحیح است و استفاده از واژه " Cats eye" به تنهائی، در مورد کریسو بریل جایز می باشد. اسید ها اثر مخرب بر روی آن دارند.
- محل های مهم یافت: سری لانکا، هند و برزیل.
کانی کوارتز چشم ببری
(Tiger’s eye)
چشم ببری از جایگزین شدن کوارتز توسط کروسیدولیت (Crocidolite) در کوارتز چشم بازی بوجود می آید ولی بافت رشته مانند خود را حفظ می کند. ناخالصی هیدروکسید آهن قهوه ای رنگ در چشم ببری رنگ طلائی تا زرد ایجاد می کند و سطوح شکسته این سنگ دارای پدیده چشم گربه ای و جلای ابریشمی می باشند. بر وی سطوح نگین ها پدیده شاتویانسی مشاهده می شود. اسید اثر مخرب دارد.
- محل های مهم یافت: آفریقای جنوبی، غرب قاره استرالیا، برمه، ایالت کالیفرنیا در امریکا و هندوستان.
