کلسدونی یک گونه سنگ قیمتی است که در گروه مواد معدنی کوارتز قرار دارد. از نظر فنی، کالسدونی اصطلاح هندسی است که برای همه انواع کوارتز به شکل کریپتوکریستالی (cryptocrystalline ) کاربرد دارد، که می تواند در طیف گسترده ای از رنگ ها، اندازه ها و الگوهای مختلف وجود داشته باشد.
با این حال امروزه، اصطلاح “کالسدونی” اغلب در مورد نوع بسیار خاصی از کوارتز کریپتوکریستالی استفاده می شود، که اغلب به عنوان “کلدسون واقعی” نامیده می شود. انواع دیگری از کوارتز کریپتوکریستالی با نام تجاری خاص خود مانند “عقیق باند”، “carnelian” یا ” jasper” معامله می شود. سنگ قیمتی “کالسدونی” با شفافیت و رنگ ثابت و روشن آن متمایز می شود، به طور معمول از مایل به آبی تا سفید یا خاکستری متغیر است.
نهان بلورکلسدونی
(Chalcedony)
نام واقعی’کالسدونی’ از کلمه لاتین ‘Chalcedonius’ گرفته شده است، که تصور می شود از ‘Chalcedon’، بندر باستانی آسیای صغیر، فعلی ‘ Kadikoy ‘، ترکیه گرفته شده باشد.
بطور کلی کالسدونی شامل انواع مختلف اکسید سیلیسیوم با کریستال های میکروسکوپی مانند: عقیق، عقیق درختی’ Dendritic ‘، کریسوپریز، هلیوتروپ، چوب فسیل شده، یشم سبز، کارنلیان، عقیق خزه ای انیکس، سارد و انواع آبی رنگ کالسدونی می باشد. اجتماع کالسدونی بشکل ستون های چکنده (Stalactite) درغارها و یا مانند حبه های انگور و یا بشکل قلوه مانند یافت میشود.خلل و فرج بسیار دارند و با رنگ راحت پر میشوند.
- محل های مهم یافت: برزیل، هند، جمهوری مالاگاسی و اروگوئه.
کارنلیان(عقیق سرخ یمن)
(Carnelian)
نامش از اسم کارنل(Karnel) که نوعی گیلاس است گرفته شده و علت آن رنگ مشابه دانه گیلاس کارنل که در انواع قرمز گوشتی تا قهوه ای مایل به قرمز دیده می شود. رنگ Carnelian از زرد – نارنجی، نارنجی تقریباً قرمز تا قهوه ای نارنجی است. همچنین می تواند از نیمه مات تا بسیار شفاف متفاوت باشد. ‘اونیکس کارنلی’ یک سنگ لایه ای است که دارای یک پایه قرمز و یک لایه فوقانی سفید است.
- محل های مهم یافت: کیفیت مرغوب در هندوستان. رنگ اولیه قهوه ای در نتیجه ماندن زیر نور آفتاب به قرمز تبدیل میشود.
- راه تشخیص کرنلیان رنگ شده با رنگ نشده:
اکثراً عقیق های برزیلی و اروگوئه ای هستند که با محلول نیترات فریک رنگ شده اند. درمقابل نور آفتاب، در عقیق های رنگ شده خطوط نوار مانند دیده می شود، در کرنلیان های طبیعی رنگ به صورتی ابر مانند در تمام سطح پراکنده است.
کلسدونی هلیوتروپ
(Heliotrope)
نوع مات کلسدونی و سبز سیر و بعلت لکه های قرمز رنگ بر روی آن این کانی را سنگ خونی ‘Bloodstone ‘ نیز می خوانند. در قرون وسطی قدرت مافوق طبیعه خاصی برای آن قائل بودند چون عقیده داشتند که لکه های قرمز رنگ قطرات خون عیسی مسیح است.
- محل های مهم یافت این کلسدونی:هندوستان، استرالیا، برزیل، ایالت متحده و چین.
