کانی هایی که دارای ترکیبات شیمیایی اکسید سیلیس و یا اکسید آبدار سیلیس می باشند، در این گروهند. بلورهای دانه درشت کوارتز که به رنگ های مختلف در طبیعت یافت می شوند به نام های مختلفی نیز خوانده شده اند مانند:
- بلورآمتیست عنصر واسطهFe2+ (Amethyst)
- آونتورین (Aventurine)
- درکوهی بدون عنصر واسطه (Rock crystal)
- سیترین واسطهFe34+ (Citrine)
- پریز(Prase)
- کوارتز چشم گربه ای (Quartz cat’s eye)
- کوارتز دودی(Smoky Quartz)
- کوارتز صورتی (Rose Quartz )
- کوارتز چشم ببری (Tiger’s eye)
- کوارتز چشم بازی (Hawk’s eye)
- پرازیولیت (Prasiolite)
- نهان بلورکالسدونی(Chalcedony)
- کارنلیان(عقیق سرخ یمن)(Cornelian)
- هلیوتروپ(Heliotrope)
- انیکس(Onyx)
- ژل سیلیسی اپال (Opal)
کوارتز دودی(Smoky Quartz)
واژه کوارتز دودی اشاره به رنگ آن دارد که اگر خیلی تیره باشد موریون(Morion) خوانده می شود.
- وقتی این تحت حرارتی معادل 300 تا 400 درجه سانتیگراد قرار بگیرد رنگ کریستال آن روشن تر می شود.
- اکثراً در کوارتز دودی بلورهای سوزنی شکل و براق روتیل دیده می شود.
- مشابهات: ممکن است با آندالوسیت و آکسینیت و تورمالین خاکستری تیره و یا ایدوکراس اشتباه شود.
درکوهی بدون عنصر واسطه
(Rock crystal)
کریستال در زبان یونانی به معنای"یخ" است وباور بر این بوده که بلورهای اکسید سیلیسیوم یا به عبارتی درکوهی یا کریستال کوهی مایعاتی هستند که برای همیشه به یخ تبدیل شده اند. بلورهای درکوهی(کوارتز) با چندین تن وزن کشف شده ولی مناسب برای تراش دادن نبودند. کریستال های کوارتز در تمام نقاط جهان به فراوانی موجودند و در مواردی برای شبیه سازی برلیان و سایر نگین های جواهر کم ارزش مورد استفاده قرار می گیرند.
- مشابهات: اکثر نگین های بیرنگ و شیشه مانند به علت تشابه ممکن است با کوارتز اشتباه شوند.
- در مقابل اشعه X و تشعشعات رادیوم دودی رنگ می شود.
- راین استون(Rhinestone) قلوه سنگ هایی بودند که در گذشته از رودخانه راین(Rhine) استخراج میشدند ولی امروزه شیشه های بدلی به این نام خوانده می شوند.
- محتویات و ناخالصی هائی که در این کانی بطور وفور دیده شده شامل گوتیت (Goethite)، طلا، پیریت، روتیل و تورمالین می باشد.
نوع فشرده ای که به رنگ سبز تره فرنگی دیده می شود.عامل بوجود آورنده رنگ وجود بلورهای آکتینولیت بسیار ریز در پریز است. به کانی یشم سبز نیز گاهی اشتباهاً پریز گفته میشود. محل های مهم یافت این کانی در آلمان شرقی، فنلاند، اتریش و اسکاتلند می باشد.
کریسوپریز(Chrysoprase)
در یونانی به معنای تره فرنگیست. گران بهاترین نوع کلسدونیست با بلورهای میکروسکوپی شعاعی و فلز رنگزای نیکل.
– محل های مهم یافت: در قرن 14 میلادی در فرانکنشتن (Frankenstein) لهستان استخراج میشد. امروزه از کوئینزلند استرالیا با کیفیت مرغوب استخراج میشود. برزیل، هندوستان، جمهوری مالاگاسی، آفریقای جنوبی، ایالات متحده و شوروی.
– مشابهات:یشم سبز، پرهنیت، اسمیت سونیت، واریزیت و کالسدونی مصنوعی سبز رنگ.
کوارتز آبی (Blue Quartz)
نوعی از کوارتز با دانه های درشت و آبی مات که رنگش بعلت وجود محتویات سوزنی شکل روتیل در داخل بلور کوارتز آبی می باشد.محل های مهم یافت اطریش، کشورهای اسکاندیناوی،آفریقای جنوبی و برزیل دارای معادن کوارتز آبی هستند.
بلورآمتیست
عنصر واسطهFe2+(Amethyst)
نام آمتیست از زبان یونانی مشتق شده و به معنای "مست نبودن" است چون تصور میشد دستبند یا گردنبند از آن در هنگام میخوارگی مانع مستی خواهد شد.
گران بهاترین نوع در گروه کوارتز است. در قدیم تصور میشد این کانی دارای قدرت های مافوق طبیعی بسیار است و از آن به عنوان طلسم خوش شانسی، وفاداری و پایداری و نیز ضد طلسم استفاده می شد. کریستال های آن بر روی بستر بلورها یا سنگ های دیگر تشکیل می شوند و چون بلورهای هرمی شکل به رشد مطلوب نمی رسند به صورت بلورهای نوک تیز و پر رنگ دیده میشوند و به راحتی از روی بستر بلورهای میزبان کنده می شوند.
بلورهایی که در مقابل نور خورشید رنگ خود را از دست داده اند با تابش اشعه X دارای رنگ می شوند.
در روش حرارات دادن باید در حد 470 الی 750 درجه سانتی گراد باشد تا رنگ بلور را به زرد روشن، قرمز، قهوه ای، سبز و یا بیرنگ تبدیل کند.
بلورهای آمتیست بر روی بستر سنگ ها به صورت ژئود(Geodes) به معنی بلوردان و یا در لابه لای مواد رسوبی یافت می شود.
- محل های مهم یافت بلوردان آمتیست دربرزیل، اروگوئه و جمهوری مالاگاسی واقع است.
- مشابهات:بریل، فلوریت، کروندوم مصنوعی، کنزیت، اسپینل، توپاز، شیشه و تورمالین.
